Codes of Practice: Motiveren door restrictreren?

In Nederland werden in 2015 ongeveer 40.000 dierproeven uitgevoerd ten behoeve van onderzoek naar de hersenen en het zenuwstelsel. Een deel van dit neurocognitief onderzoek richt zich op het verkrijgen van inzicht in de activiteit van werkende hersenen. Bijvoorbeeld om neurologische processen en stoornissen beter te begrijpen en om nieuwe behandelingen te ontwikkelen.

Om de dieren in dit onderzoek te motiveren handelingen binnen een bepaald tijdsinterval herhaaldelijk uit te voeren, worden ze beperkt in de toegang tot water of voedsel. Voedsel of water wordt dan gegeven als beloning na het correct uitvoeren van een gedragstaak of handeling.

Omdat deze onderzoeksmethode zowel in de maatschappij als in de politiek tot zorgen leidt, heeft de toenmalig staatssecretaris van Economische Zaken het NCad in 2016 verzocht hierover advies uit te brengen. In zijn adviesvraag verzocht de staatssecretaris ons om na te gaan of er ruimte is voor verbetering van het dierenwelzijn bij deze methode, dan wel voor het gebruik van alternatieve methoden. Ook werd verzocht een ‘best practice’ voor deze onderzoeksmethoden op te stellen voor Nederland en dit ook in Europees verband onder de aandacht te brengen.

In februari 2018 hebben wij daarom het advies 'Motiveren door restrictreren?' uitgebracht. In het advies zijn twee Codes of Practice (CoP's) opgenomen, namelijk ‘Richtlijn vocht-restrictie bij niet-humane primaten’ en ‘Richtlijn vocht- of voedselrestrictie bij knaagdieren’. Daarnaast bevat het advies een zogenaamd raamwerk. Dit is een overkoepelend document, dat op alle diersoorten van toepassing kan zijn en bedoeld is als leidraad bij onderzoek waarin het motiveren van dieren voor het uitvoeren van een gedragstaak vereist is. In het raamwerk worden bijvoorbeeld geschikte trainingsmethoden beschreven.