Er werd gezegd dat zelf 1 minuut licht in de donkerperiode de interne klok kan verschuiven. Hoe "hard" is die 1 minuut?
Een lichtpuls van één minuut is wat in circadiaan onderzoek vaak wordt gebruikt. Uit studies kwam naar voren dat inderdaad een lichtpuls van één minuut een verschuiving van de interne klok teweeg brengt. Over het algemeen geldt: hoe langer en/of hoe feller de lichtpuls, des te groter het effect op de biologische klok. Dit laatste is echter wel afhankelijk van het lichtspectrum.
Hoe ontregelend is een korte periode met zwak wit licht tijdens de donkere periode van knaagdieren?
Ook in de natuur is het 's nachts niet altijd volledig donker door bijvoorbeeld de maan. In de natuur is er ‘s nacht veel scattering van UV licht op aarde. Nachtdieren hebben nog een UV kegel en kunnen dus wat met dit licht. Er zijn en worden studies uitgevoerd met als licht regime: dimlicht, waarbij er de hele nacht door zwak wit licht wordt toegepast, zogenaamde light-at-night studies. Wat de resultaten uit die studies zijn zou ik nu niet kunnen zeggen. Hoe ontregelend een korte periode met zwak licht is hangt af van het tijdstip in de nacht dat het dier het waarneemt, de duur van het licht en de intensiteit. Omdat het afhankelijk is van meerdere factoren zou ik aanraden om het dus niet te doen of te werken met continue rood licht.
Is de intensiteit van rood licht ook niet van belang? kan teveel rood licht toch verstorend werken op het ritme?
Ja inderdaad, nooit direct in de ogen schijnen en de intensiteit zo laag mogelijk houden.
De duur van lichtblootstelling is van invloed op verschillende metabole uitkomsten in de proef. Is er ook een effect of interactie met de plaats van een kooi in de dierkamer (dichter bij de lichtbron of meer in de schaduw) ?
Ja, het is zinvol de lichtintensiteit onderin de bak te meten. Zie je verschil dan kun je beter de bakken random verdelen. Meestal is in dierfaciliteiten een licht aan/uit ritme heel abrupt. Er is geen schemerfase.
Wat voor invloed heeft dat op het dag-nachtritme?
Op nachtdieren waarschijnlijk niet zo veel. Ook in de natuur gaan zij al naar hun holletjes voordat het licht wordt en komen zij pas naar buiten als het al donker is; de schemerperiodes zien zij vaak niet. Ook voor het synchroniseren aan de lichtdonker cyclus lijkt het niet veel uit te maken (studie Groningen). Voor dagdieren durf ik het niet goed te zeggen. Dagdieren doen over het algemeen meer met hun kegeltjes, en als je goed een schemerperiode wilt toepassen dan zal het lichtspectrum hierop afgestemd moeten zijn.
Hoe is het met de klok in dieren rond de evenaar, daar zijn dag en nacht steeds ongeveer even lang?
Er is nog weinig onderzoek verricht naar proefdiersoorten die van rond de evenaar komen. Arvicanthis rat komt daar vandaan maar er is nog maar weinig bekend over de werking van die klok. Aanpassen aan andere fotoperiodes lijkt lastiger voor die dieren, maar het onderzoek loopt nog.
Is het aanbieden van een korte dag bij de fok niet dan iets wat standaard gedaan moet gaan worden?
Misschien is dit een idee als de fok niet goed loopt. Je moet er wel rekening mee houden dat er mogelijk invloed is op de pups.
Sommige proefdieren worden vanuit een andere tijdzone ingevlogen. Zou de acclimatiesatieperiode daar aan moeten worden aangepast?
Je zou moeten uitgaan van 1 uur verschuiving per dag.
Heeft de introductie van duurzamere LED verlichting (vaak meer blauwwit licht vergeleken met de oude vaak koelwitte TL buisverlichting) invloed op het circadiane ritme en parameters van mens en bv. knaagdier. Is hier een advies voor de werkvloer van proefinstellingen?
Ik denk het niet, maar ben geen licht expert. Voor het houden van dieren weinig doet. Er zijn studies die laten zien dat het heel specifiek afstemmen van lichtspectra voor meer natuurlijk licht niet veel effect hebben op het ritme. Ik vermoed dat dit wel iets is om rekening mee te houden als je specifiek onderzoek doet naar licht/retina en de klok.
Dierkamers hebben vaak geen natuurlijk licht, moet je dan ook rekening houden met seizoenen? Licht is niet de enige ‘zeitgeber’, dus het kan best dat de dieren ondanks dat zij altijd op 12:12 staan nog seizoensinvloeden meekrijgen. Als je duidelijke trends waarneemt over het jaar is dit iets om rekening mee te houden.
Heeft anesthesie een effect op het circadiane ritme en wat is het beste moment om een nocturnal dier onder anesthesie te brengen?
Beide hangen van veel factoren af; er is geen eenduidig antwoord te geven.
Are tissue recovery processes are also enhanced or modulated by day/night rhythms.
Yes, tissue recovery is also under circadian control. Papers about this topic are available but is not my field.
En nog enkele suggesties die gedaan zijn vanuit de deelnemers:
• Laat in de dierkamers de overgang van dag naar nacht midden op de dag plaatsvinden. Dan kun je de dieren ook in de actieve periode observeren.
• Het lijkt er op dat het omkeren van het dag/nachtritme (dus werken en onderzoek doen onder rood licht) en het introduceren van een 'korte-dag'-periode per jaar de kwaliteit en translatie-waarde van onderzoek aanzienlijk kan verbeteren.
